Τι είναι αυτόφωρο έγκλημα;
Ως αυτόφωρο ορίζεται κατ’ α. 242 §1 ΚΠΔ «το έγκλημα του οποίου ο δράστης καταλαμβάνεται την ώρα που το τελεί», ενώ επίσης κατά την §2 του ως άνω άρθρου «Θεωρείται επίσης ότι υπάρχει αυτόφωρο έγκλημα όταν ο δράστης καταδιώκεται αμέσως μετά την πράξη από τη δημόσια δύναμη ή από τον παθόντα ή με δημόσια κραυγή, όπως και όταν συλλαμβάνεται σε χρόνο πολύ κοντινό στην αξιόποινη πράξη με αντικείμενα ή ίχνη από τα οποία συνάγεται η διάπραξη του εγκλήματος. Ποτέ δεν θεωρείται ότι συντρέχει μία από τις παραπάνω περιπτώσεις, αν πέρασε όλη η επόμενη ημέρα από την τέλεση της πράξης.».
Κατά τα ανωτέρω η έκδοση εντάλματος σύλληψης κατ’ αρχήν δεν αποτελεί προϋπόθεση για σύλληψη του επ’ αυτοφώρου, με δικαιολογητική βάση των εν λόγω ρυθμίσεων να συνδέεται εν γένει με την αντίληψη ότι στην επ’ αυτοφώρω κατάληψη υπάρχει αποδεικτική κάλυψη της εν λόγω εγκληματικής μορφής, ούτως ώστε να συγχωρείται η σύλληψη χωρίς ένταλμα και η απευθείας εισαγωγή της υποθέσεως προς εκδίκαση στο ακροατήριο για τα πλημμελήματα λόγω των νωπών αποδείξεων που προκύπτουν από την αστυνομική προανάκριση.
Χρονικά όρια ισχύος αυτοφώρου
Ως προς τη χρονική διάρκεια αυτού θα πρέπει να επισημανθεί ότι, λόγω και του εξαιρετικού χαρακτήρα της αυτόφωρης διαδικασίας, το αυτόφωρο διαρκεί έως τα μεσάνυχτα της επόμενης μέρας του εγκλήματος, δηλαδή το πολύ 47 ώρες και 59 λεπτά. Παραδείγματος χάριν αν κάποιος τελέσει κάποιο αδίκημα στις 23:59 της Δευτέρας, το αυτόφωρο λήγει στις 00:00 της Τρίτης, ήτοι 24 ώρες και 1 λεπτό), ενώ αν κάποιος τελέσει κάποιο αδίκημα στη 00:01 το βράδυ της Δευτέρας, το αυτόφωρο θα διαρκέσει έως τις 00:00 της Τετάρτης, δηλαδή 47 ώρες και 59 λεπτά. Στο δε διαρκές έγκλημα ο χρόνος της §2 εκκινεί από τότε που έπαυσε να υφίσταται η παράνομη κατάσταση. Ο δικηγόρος ποινικολόγος Γιάννης Μπαρκαγιάννης αναλαμβάνει με αμεσότητα και συνέπεια την υποστήριξη της αυτόφωρης διαδικασίας.
Διαδικασία αυτοφώρων εγκλημάτων
Ειδικότερα, μόλις οι ανακριτικοί υπάλληλοι – αστυνομικά όργανα που λειτουργούν υπό την ιδιότητα αυτή, τελειώσουν τη διερεύνηση της υπόθεσης υποβάλλουν τη δικογραφία που σχημάτισαν χωρίς χρονοτριβή στον Εισαγγελέα. Η δικογραφία συνοδεύεται από ένα «παραπεμπτικό» έγγραφο λεγόμενο και ως «διαβιβαστικό της αστυνομίας», στο οποίο εκτίθενται τα πορίσματα της αστυνομικής προανάκρισης που έλαβε χώρα, στο οποίο καταγράφονται κατά την κρίση του συντάξασα οι τελεσθείσες αξιόποινες πράξεις.
Ο Εισαγγελέας Ποινικής Δίωξης λαμβάνει τα ως άνω, έχοντας τις εξής δυνατότητες:
α) Αν κρίνει ότι υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις τέλεσης κακουργήματος παραγγέλλει τη διενέργεια κύριας ανάκρισης, με τους κατηγορούμενος να μεταβαίνουν στην Ανακριτική Αρχή, ενώ
β) Επί πλημμελημάτων είτε εισαγάγει με απευθείας κλήση τον κατηγορούμενο στο ακροατήριο για την εκδίκαση της υπόθεσής του, είτε παραγγέλλει τη διενέργεια κύριας ανάκρισης, όταν κατά την κρίση του συντρέχει περίπτωση επιβολής περιοριστικών όρων σ’ αυτόν. Μάλιστα, επί αυτοφώρων πλημμελημάτων ακολουθείται η ειδική διαδικασία των α. 417 ΚΠΔ κ.επ.
Σημειωτόν ότι αν πρόκειται για κατ’ έγκληση διωκόμενο αδίκημα θα πρέπει να έχει προηγηθεί η υποβολή εγκλήσεως εκ μέρους του παθόντος, προτού λάβει χώρα η επ’ αυτοφώρω σύλληψη του δράστη, με αυτήν να είναι δυνατόν να υποβληθεί ακόμα και προφορικά, οπότε και η σχετική δήλωση περιλαμβάνεται στην έκθεση σύλληψης.
Τέλος θα πρέπει να επισημανθεί ότι κατά τη διάταξη της §3 του α. 242 ΚΠΔ η αυτόφωρη διαδικασία δεν εφαρμόζεται όταν πρόκειται για εγκλήματα που τελούνται από ανηλίκους.
Βιβλιογραφία
Παπαδαμάκης, Α. 2019. ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ. ΑΘΗΝΑ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ. 9η έκδοση. σελ. 284 κ.επ.
Φράγκος, Κ. 2020. ΚΩΔΙΚΑΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Ν. 4620/2019 και Ν.4637/2019) – Κατ’ άρθρο Ερμηνεία & Νομολογία Αρείου Πάγου. Αθήνα-Θεσσαλονίκη: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ. σελ. 829 κ. επ.
