Το άρθρο 290Α ΠΚ ορίζει ότι «1. Όποιος κατά τη συγκοινωνία στους δρόμους ή στις πλατείες: α)οδηγεί όχημα μολονότι δεν είναι σε θέση να το πράξει με ασφάλεια εξαιτίας της κατανάλωσης οινοπνεύματος ή χρήσης ναρκωτικών ουσιών ή λόγω σωματικής ή πνευματικής εξάντλησης, ή β) οδηγεί όχημα σε εθνικές ή περιφερειακές οδούς αντίστροφα στο ρεύμα της εκάστοτε κατεύθυνσης ή σε πεζοδρόμους, πεζοδρόμια ή πλατείες, ή οδηγεί όχημα που είναι τεχνικά ανασφαλές ή με ανασφαλή τρόπο φορτωμένο ή προβαίνει κατά την οδήγηση σε επικίνδυνους ελιγμούς ή μετέχει σε αυτοσχέδιους αγώνες, τιμωρείται, αν δεν προβλέπονται βαρύτερες κυρώσεις σε άλλες διατάξεις: αα) με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή αν από την πράξη προέκυψε κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα, ββ) με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν από την πράξη προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο, γγ) με κάθειρξη έως δέκα έτη αν η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ή προκάλεσε βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, δδ) με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν η πράξη είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη. 2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούμενης παραγράφου οδηγεί επικίνδυνα από αμέλεια και από την πράξη του αυτή προέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα ή για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση έως 2 έτη ή χρηματική ποινή».
Το έγκλημα κατατάσσεται στα εγκλήματα συγκεκριμένης διακινδύνευσης, ήτοι τιμωρείται η συμπεριφορά που προκάλεσε πραγματωμένο κίνδυνο. Το στοιχείο α΄ της πρώτης παραγράφου σχετίζεται με την κατάσταση του δράστη, ενώ το στοιχείο β΄ ποινικοποιεί την επικίνδυνη οδηγική συμπεριφορά. Άρα, όποιος είτε λόγω της επιβαρυμένης κατάστασης του, είτε λόγω της συμπεριφοράς του προκαλεί κίνδυνο σε περιουσιακά αγαθά επαπειλείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή, ενώ εάν ο κίνδυνος αφορούσε άνθρωπο με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Η αυστηρότερη ρύθμιση που διαλαμβάνει πλαίσιο φυλάκισης από ένα έως πέντε έτη σε περίπτωση κινδύνου που αφορά άνθρωπο είναι εύλογη δεδομένης της βαρύτητας του εννόμου αγαθού σε σχέση με τα περιουσιακά αγαθά. Επίσης, ως υπαλλακτικό μεικτό εμφανίζει πλείονες εγκληματικές μορφές που τελούνται είτε διαδοχικά είτε παράλληλα, ενώ επιβάλλεται μια ποινή. Η διάταξη είναι επικουρική, καθώς αναφέρει πως οι ποινές αυτές ισχύουν αν η συμπεριφορά δεν υπάγεται σε επαχθέστερη κυρωτικά διάταξη.
Εν συνεχεία, ακολουθεί η τυποποίηση δύο περιπτώσεων εκ του αποτελέσματος διακρινόμενων εγκλημάτων των ανωτέρω επικίνδυνων συμπεριφορών. Σε περίπτωση που προκλήθηκε βαριά σωματική βλάβη το πλαίσιο είναι η κάθειρξη έως δέκα έτη και αυτό είναι επακόλουθο της πρόκλησης όχι μόνο στείρου κινδύνου, αλλά και βλάβης. Το ίδιο επιφυλάσσεται και για την εκδοχή της βλάβης σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, καθώς συμπροστατεύονται πέρα από την περιουσία και κοινωνικά αγαθά. Αν το αποτέλεσμα είναι ο θάνατος η ποινή είναι κάθειρξη τουλάχιστον 10 έτη και σε περίπτωση περισσότερων θανάτων φτάνει ακόμα και τα ισόβια.
Σε κάθε περίπτωση απαιτείται δόλος του δράστη που επικαλύπτει όλο το εύρος της εγκληματικής συμπεριφοράς. Στα εγκλήματα εκ του αποτελέσματος απαιτείται ο δόλος του βασικού και τουλάχιστον αμέλεια για το περαιτέρω αποτέλεσμα. Αντιθέτως, στην παράγραφο δύο του παρόντος άρθρου για τον κίνδυνο που προήλθε εξαιτίας επικίνδυνης οδήγησης από αμέλεια προβλέπεται φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή. Λεκτέον δε στο σημείο αυτό πως σε περίπτωση που κάποιος έχοντας καταναλώσει αλκοόλ ή οδηγώντας υπό το κράτος βιολογικής ανεπάρκειας (π.χ. εξάντληση, μειωμένα αντανακλαστικά) προκαλέσει τον βαρύ τραυματισμό ή ακόμη και τον θάνατο ανθρώπου, δε διαπράττει απαρέγκλιτα κακούργημα και δε τιμωρείται οπωσδήποτε με κάθειρξη. Απαιτείται μια αδιάκοπη αιτιώδης διαδρομή που οι περιγραφόμενες συνθήκες οδήγησης να επιφέρουν τον κίνδυνο και συνεπεία αυτού του κινδύνου που πραγματώθηκε να επήλθε το περαιτέρω αποτέλεσμα του τραυματισμού ή της θανάτωσης. Το περαιτέρω αποτέλεσμα αν εξέλειπε ο όρος της επικίνδυνης οδήγησης θα πρέπει να μπορούσε να αποφευχθεί. Μολαταύτα, όταν ακόμα και στο ενδεχόμενο που εξέλειπε ο συγκεκριμένος όρος, το αποτέλεσμα θα παρέμενε αναλλοίωτο, φερ’ειπείν στην περίπτωση που πετάγεται απροειδοποίητα κάποιος στον δρόμο και τραυματίζεται τότε δεν πληρούται η υπόσταση του συγκεκριμένου κακουργήματος.
Αδιαμφισβήτητα, η ratio της διάταξης του άρθρου 290Α ΠΚ, συνίσταται στην προσπάθεια πρόληψης και καταστολής της ασυνείδητης οδηγικής συμπεριφοράς και των καθημερινών παραβάσεων του ΚΟΚ στην Ελλάδα, καθώς στατιστικά η χώρα μας βρίσκεται ανάμεσα στις πιο υψηλές θέσεις στα στατιστικά σχετικά με τον αριθμό των θανατηφόρων αυτοκινητικών δυστυχημάτων και τροχαίων στον δρόμο εν γένει.
Βιβλιογραφία
Μαργαρίτης, Μ. Μαργαρίτη Α. 2020. ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ: Ερμηνεία-Εφαρμογή. Αθήνα: Π.Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ. 4η έκδοση. σελ. 799 κ. επ.
