Το αδίκημα του εμπρησμού τυποποιείται στο άρθρο 264 ΠΚ «1.Όποιος προξενεί πυρκαγιά, τιμωρείται: α) με φυλάκιση, αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα, β) με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη, αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο, γ) με κάθειρξη, αν στην περίπτωση των περ. α` ή β` η πράξη προκάλεσε σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου, δ) με ισόβια κάθειρξη, αν στην περίπτωση της περ. β` η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο άλλου. 2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούμενης παραγράφου προκαλεί από αμέλεια την πυρκαγιά από την οποία μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα ή κίνδυνος για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία (3) έτη.». Προστατευόμενο έννομο αγαθό στο αδίκημα του εμπρησμού είναι η κοινή ασφάλεια και η κοινή ακεραιότητα, ως κοινωνικό σύνολο που απειλείται από την εσφαλμένη χρήση του πυρός.
Στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος είναι η πρόκληση με δόλο πυρκαγιάς, εξαιτίας της οποίας δημιουργείται κίνδυνος για ξένη ιδιοκτησία ή για άνθρωπο. Στον όρο της πυρκαγιάς εμπίπτει η φωτιά σημαντικών διαστάσεων που τείνει να εξαπλωθεί και είναι δύσκολο να σβηστεί. Το έγκλημα είναι δυνητικής διακινδύνευσης, ήτοι ο κίνδυνος δεν απαιτείται να έχει πραγματωθεί, αλλά να μπορούσε υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες εξεταζόμενες in concreto να προκύψει κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα ή για άνθρωπο. Ως ποινή προβλέπεται η φυλάκιση αν ο δυνητικός κίνδυνος αφορούσε την ιδιοκτησία και με κάθειρξη έως δέκα έτη αν αφορούσε άνθρωπο και με κάθειρξη. Η διαφοροποίηση στο πλαίσιο τιμώρησης εξηγείται φυσικά από τη βαρύτητα του επαπειλούμενου εννόμου αγαθού καθώς στην πρώτη περίπτωση μπορεί να προκληθεί βλάβη σε πράγματα και στη δεύτερη βλάβη σε άνθρωπο. Εν συνεχεία, προβλέπονται δύο εκ του αποτελέσματος διακρινόμενες μορφές του εγκλήματος, όπου πλέον ο κίνδυνος πραγματώθηκε και προκλήθηκε σημαντικής βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή βαριά σωματική βλάβη και επισύρουν την ποινή της καθείρξεως. Τέλος, εάν συνεπεία της εμπρηστικής πράξης το περεταίρω αποτέλεσμα ήταν ο θάνατος προβλέπεται η ισόβια κάθειρξη.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι το αποτέλεσμα πρέπει να συνδέεται αιτιωδώς με τον εμπρησμό. Επί παραδείγματι , αν κάποιος στην προσπάθεια κατάσβεσης της φωτιάς χωρίς να ανήκει στα πρόσωπα που άμεσα απειλήθηκαν από την πυρκαγιά, έχασε τη ζωή του, τότε δε συντρέχει το συγκεκριμένο έγκλημα, καθώς επρόκειτο για πράξη αυτοπροβολής και το ίδιο το άτομο ιδία βουλήσει ενεπλάκη στον κίνδυνο. Δεν ισχύει το ίδιο στην περίπτωση που το άτομο παγιδεύτηκε στην φωτιά χωρίς να το προβλέψει ή υπήρξε ανάφλεξη ή αγνοούσε τη συνθήκη της φωτιάς, καθώς τότε πιστώνεται το έγκλημα στον εμπρηστή ως απόρροια των τυπικών κινδύνων που εγκυμονεί η πυρκαγιά. Εάν η πυρκαγιά προκλήθηκε από αμέλεια, τότε ο υπαίτιος τιμωρείται με φυλάκισης έως τρία έτη.
Για την πλήρωση της υποκειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος απαιτείται δόλος οποιουδήποτε βαθμού για την πρόκληση πυρκαγιάς. Στις περιπτώσεις εκ του αποτελέσματος διακρινόμενου εγκλήματος αρκεί ο δόλος του βασικού εγκλήματος και τουλάχιστον η ύπαρξη αμέλειας για το παραπέρα αποτέλεσμα. Πλέον υπό το πρίσμα του νέου ΠΚ νοείται απόπειρα και στα εγκλήματα εκ του αποτελέσματος, εφόσον έχει επέλθει το αποτέλεσμα.
Επιπρόσθετα, ως ειδικότερη μορφή του εγκλήματος του εμπρησμού υπάρχει το αδίκημα του εμπρησμού σε δάσος στο άρθρο 265 ΠΚ «1. Όποιος προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση κατά την έννοια του νόμου ή σε έκταση που έχει νόμιμα κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα, τιμωρείται: α) με κάθειρξη έως οκτώ (8) έτη και χρηματική ποινή, αν δε ο δράστης σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη και χρηματική ποινή, β) με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο, γ) με κάθειρξη αν στην περίπτωση των περ. α΄ ή β΄ η πράξη προκάλεσε σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου ή η φωτιά εξαπλώθηκε σε μεγάλη έκταση ή είχε ως επακόλουθο σοβαρή ή ευρεία ρύπανση ή υποβάθμιση ή σοβαρή ή ευρεία οικολογική και περιβαλλοντική διατάραξη ή καταστροφή, δ) με ισόβια κάθειρξη αν στην περ. β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο άλλου. 2. Όποιος στις περιπτώσεις της πρώτης παραγράφου προκαλεί από αμέλεια την πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση κατά την έννοια του νόμου ή σε έκταση που έχει νόμιμα κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα τιμωρείται με φυλάκιση, και αν από αμέλεια προκαλεί μια τέτοια πυρκαγιά από την οποία μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους.» Στο συγκεκριμένο έγκλημα με την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα το 2019 παρατηρήθηκε εξαιρετική αυστηροποίηση του πλαισίου ποινών. Ενδεικτικό είναι ότι στο προγενέστερο κώδικα για την πυρκαγιά σε δάσος προβλεπόταν ποινή φυλάκισης και πλέον τιμωρείται με κάθειρξη ως έγκλημα αφηρημένης διακινδύνευσης. Αν περαιτέρω ενυπάρχει και υπερχειλής δόλος σκοπού για παράνομο περιουσιακό όφελος το πλαίσιο αυξάνεται, παρότι εντάσσεται στα εγκλήματα αφηρημένης διακινδύνευσης. Αυτό είναι απότοκο του τεραστίου ζητήματος των πυρκαγιών κάθε χρόνο στη χώρα μας και κυρίως των στοχευμένων εμπρηστικών επιθέσεων στον φυσικό πλούτο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Α. Χαραλαμπάκης. 2016. ΕΠΙΤΟΜΗ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ – ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ. Αθήνα: Π.Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ
