Αίτηση Αποφυλάκισης. Οι περιοριστικοί όροι, ο κατ’ οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση και η προσωρινή κράτηση περιγράφονται στα άρθρα 282 και επόμενα του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και αποτελούν το σύνολο των μέτρων δικονομικού καταναγκασμού. Αφού έχει ασκηθεί η ποινική δίωξη σε βάρος του κατηγορουμένου και κατά το στάδιο της Ανάκρισης, ο Ανακριτής αμέσως μετά την απολογία του κατηγορουμένου αποφασίζει -με σύμφωνη γνώμη του Εισαγγελέα- εάν θα επιβάλλει στον κατηγορούμενο, μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης στο ακροατήριο, ένα εκ των ανωτέρω μέτρων. Η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα μόνο όταν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για κακούργημα ή για το πλημμέλημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή.
Αίτηση Αποφυλάκισης – Που αποσκοπεί
Η επιβολή των μέτρων δικονομικού καταναγκασμού αποσκοπεί στην αποτροπή κινδύνου τέλεσης νέων εγκλημάτων, στην εξασφάλιση της παρουσίας του κατηγορουμένου στην ανάκριση ή στο δικαστήριο και της υποβολής αυτού στην εκτέλεση της απόφασης. Επειδή ο περιοριστικός (και στερητικός όσον αφορά την προσωρινή κράτηση) της προσωπικής ελευθερίας του ατόμου χαρακτήρας των εν λόγω μέτρων είναι ευκρινής και ως εκ τούτου η επάχθειά τους δεδομένη, στην παρ. 1 του άρθρου 282 αξιώνεται ένα κοινό πλαίσιο προϋποθέσεων για την επιβολή όλων των ως άνω μέτρων δικονομικού καταναγκασμού, αυτό της ύπαρξης σοβαρών ενδείξεων ενοχής σε κάθε περίπτωση. Πρέπει να σημειωθεί, ότι και αν ακόμη οι ενδείξεις ενοχής κρίνονται σοβαρές, εάν δεν προκύπτει λ.χ. υπόνοια τέλεσης νέων εγκλημάτων, τότε η για το σκοπό αυτό επιβολή περιοριστικών όρων κρίνεται αδικαιολόγητη [βλ. ΣυμβΠλημΠειρ 415/1994].
Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΚΡΑΤΗΣΗ (άρθρο 286 ΚπΔ)
Η προσωρινή κράτηση αποτελεί το βαρύτερο μέτρο δικονομικού καταναγκασμού, ο δε εξαιρετικός της χαρακτήρας απαιτεί για την επιβολή της να πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που περιγράφονται στο άρθρο 286 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, χωρίς καμία επιμέρους αμφισβήτηση, οι οποίες συνίστανται σε:
α) τέλεση κακουργήματος ή του πλημμελήματος της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή
β) ύπαρξη σοβαρών ενδείξεων ενοχής.
γ) από ενέργειές του δράστη προκύπτει είτε ι. σκοπός φυγής του δράστη είτε ιι. κίνδυνος τέλεσης νέων εγκλημάτων.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι σκοπός φυγής προκύπτει μόνο όταν ο δράστης δεν έχει γνωστή διαμονή στη χώρα ή κρίθηκε ένοχος για απόδραση κρατούμενου ή έχει κάνει προπαρασκευαστικές ενέργειες για να διευκολύνει τη φυγή του ή κατά το παρελθόν υπήρξε φυγόποινος ή φυγόδικος. Αναφορικά με το κίνδυνο υποτροπής, αυτός πρέπει να στηρίζεται ειδικά σε προηγούμενες αμετάκλητες καταδίκες και μάλιστα για ομοειδείς πράξεις. Έτσι, λ.χ. κάποιος που έχει καταδικασθεί στο παρελθόν για βιασμό και τώρα διώκεται για κακουργηματικές κλοπές δε θεωρείται ότι είναι επικίνδυνος για τη τέλεση νέων εγκλημάτων. Οι παραπάνω προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά.
Η προσωρινή κράτηση τελεί σε σχέση επικουρικότητας με τα άλλα δυο μέτρα δικονομικού καταναγκασμού. Επιβάλλεται με ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένο ένταλμα προσωρινής κράτησης, το οποίο εκδίδεται από τον Ανακριτή αφού προηγουμένως ληφθεί γραπτή σύμφωνη γνώμη του Εισαγγελέα και μόνο όταν η επιβολή περιοριστικών όρων ή του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση, κρίνονται ανεπαρκή. Ο Ανακριτής δηλαδή, για να επιλέξει την προσωρινή κράτηση, οφείλει να αιτιολογήσει την ανεπάρκεια των περιοριστικών όρων και του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση.
ΑΙΤΗΣΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ, ΤΟΥ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΗΛΕΚΤΟΡΝΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ (άρθρο 291 ΚπΔ)
Αν κάποιος είναι προσωρινά κρατούμενος, μπορεί σε κάθε στάδιο της προδικασίας να υποβάλει αίτηση για άρση της προσωρινής κράτησης άλλως για αντικατάσταση αυτής με περιοριστικούς όρους ή με κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική επιτήρηση. Στόχος της αιτήσεως είναι η επανεκτίμηση της αυτής υποθέσεως από το ίδιο όργανο, ήτοι τον Ανακριτή, υπό το πρίσμα νέων δεδομένων. Η συγκεκριμένη δικονομική δυνατότητα υφίσταται ακόμη και όταν η επιβολή προσωρινής κράτησης συμπίπτει με το χρόνο έκτισης της ποινής.
Το Δικηγορικό Γραφείο Ιωάννη Μπαρκαγιάννη & Συνεργατών αναλαμβάνει τη σύνταξη αιτήσεων άρσης της προσωρινής κράτησης ή αντικατάστασης αυτής με περιοριστικούς όρους άλλως με κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική επιτήρηση, Αίτηση Αποφυλάκισης που αφορούν σε εγκλήματα κατά της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας, εγκλήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας, κατά της γενετήσιας ελευθερίας, καθώς και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. Περαιτέρω, το δικηγορικό μας γραφείο αναλαμβάνει τη σύνταξη των ως άνω αιτήσεων σε κάθε στάδιο της προδικασίας για αδικήματα που σχετίζονται με την προσβολή του εννόμου αγαθού της περιουσίας και της ιδιοκτήτη.
ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ – Αίτηση Αποφυλάκισης
(άρθρο 284 ΚπΔ)
Πρόκειται για την απαγόρευση του κατηγορουμένου να εξέρχεται από συγκεκριμένο και ειδικά ορισμένο στη διάταξη του Ανακριτή, κτίριο ή σύμπλεγμα κτιρίων που αποδεδειγμένα συνιστά τον τόπο κατοικίας ή διαμονής του παρά μόνο για την κάλυψη βασικών βιοτικών αναγκών σε ειδικά καθορισμένη ευρύτερη αυτού περιοχή. Απαραίτητη προϋπόθεση ο κατηγορούμενος να συναινεί και να έχει γνωστή διαμονή. Για την επίτευξη της απαγόρευσης αυτής, ο κατηγορούμενος επιτηρείται με τη χρήση πρόσφορων ηλεκτρονικών μέσων -γνωστόν και ως “βραχιολάκι”- μέσω των οποίων παρακολουθείται και εντοπίζεται μόνο η γεωγραφική του θέση. Ο κατηγορούμενος που επιτηρείται με τη χρήση πρόσφορων ηλεκτρονικών μέσων πρέπει να αποφεύγει οποιαδήποτε επέμβαση στον ηλεκτρονικό εξοπλισμό και στα συναφή δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, ενώ η αρμόδια υπηρεσία, η οποία παρακολουθεί και καταγράφει μόνο τη γεωγραφική του θέση μέσω συστήματος γεωεντοπισμού, τηρεί σχετικό αρχείο.
Πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την ΟλΑΠ 2/2018, ο περιοριστικός όρος του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση, αποτελεί ενδιάμεσο μέσο ανάμεσα στους λοιπούς περιοριστικούς όρους και στην προσωρινή κράτηση με συνέπεια ο εν λόγος όρος να έπεται των λοιπών όρων στη σειρά αντιμετωπίσεως τους ως ενδεχόμενων, αλλά να προηγείται πάντοτε του ενδεχόμενου της επιβολής προσωρινής κράτησης. Πρώτα, δηλαδή, εξετάζεται αν δύναται να εξυπηρετηθούν οι σκοποί των μέτρων δικονομικού καταναγκασμού με την επιβολή κάποιου από τους υπόλοιπους περιοριστικούς όρους και μόνο στην περίπτωση που κριθεί αιτιολογημένα ότι οι υπόλοιποι περιοριστικοί όροι δεν επαρκούν και εφόσον συντρέχουν όλες οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις και περιπτώσεις επιβολής της προσωρινής κρατήσεως, τότε αντί για προσωρινή κράτηση επιβάλλεται ο περιοριστικός όρος του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΕΞΟΔΩΝ
(άρθρο 285 ΚπΔ)
Σύμφωνα με το άρθρο 285 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ορίζεται ως κανόνας ότι το κόστος της επιτήρησης επιβάλλεται στον επιτηρούμενο και προκαταβάλλεται για χρονικό διάστημα μέχρι έξι μήνες, καθώς τότε προβλέπεται η επανεκτίμηση από το αρμόδιο συμβούλιο ως προς τη συνέχιση του μέτρου.
Σε σχέση με τη διάρκεια, αντιμετωπίζεται όπως η προσωρινή κράτηση με ανάλογη εφαρμογή των άρθρων 292 και 293 ΚπΔ.
Περιοριστικοί Όροι και Αίτηση Αποφυλάκισης (άρθρο 283 ΚπΔ)
Περιοριστικοί όροι είναι ιδίως:
α) Η παροχή εγγύησης.
β) Η υποχρέωση του κατηγορουμένου να εμφανίζεται κατά διαστήματα στον Ανακριτή ή σε άλλη αρχή στην Ελλάδα ή σε ελληνική προξενική αρχή στο εξωτερικό.
γ) Η απαγόρευση εξόδου από τη χώρα.
δ) Η απαγόρευση να συναντάται ή να συναναστρέφεται με ορισμένα πρόσωπα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η φύση, ο σκοπός και οι προϋποθέσεις επιβολής όλων των μέτρων δικονομικού καταναγκασμού είναι κοινά στοιχεία. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβολή όλων, είναι να υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής του δράστη ενώ μεταξύ τους τελούν σε σχέση επικουρικότητας. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν κριθεί απολύτως αναγκαία η επιβολή περιοριστικών όρων, δεν είναι δυνατή η επιβολή προσωρινής κράτησης, ή άλλως ότι κατ’ οίκον περιορισμός μπορεί να επιβληθεί μόνο όταν οι περιοριστικοί όροι κρίνονται ανεπαρκείς.
Βιβλιογραφία
Λάμπρος Μαργαρίτης, Ο ΝΕΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ-Ερμηνεία κατ’ άρθρο του Ν 4620/2019, Τόμος Πρώτος (Άρθρα 1-461), ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 2020, σελ. 1547επ.